آلترناتیو پیشنهادی مخالفان برجام چیست؟ / مدینه فاضله در آینده‌ای نامعلوم!
تاریخ انتشار: ۱۸ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۹۵۰۸۸
«آقایان مخالف مذاکره، کسانی بودند که در انتخابات ریاست جمهوری حضور داشتند و با ائتلاف خود را کنار کشیدند. حالا که دولت ائتلافی به روی کار آمده از همان ایده‌ها و برنامه‌های خودشان استفاده کنند و حداقل چندماه آرامش را به کشور بیاورند. این آقایان در تبلیغات انتخاباتی خود مدعی بودند هر کدام جداگانه برنامه برای نجات ایران دارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مذاکرات وین در تعلیق کامل قرار گرفته و مقامات دولت آمریکا با صراحت می‌گویند، دیگر احیای توافق هسته‌ای در اولویت سیاست‌گذاری‌های آنها قرار ندارد. تلاش‌های میانجی‌گرایانه اروپایی‌ها و حتی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای برای گره‌گشایی در انسداد مذاکرات ایران و آمریکا، به حداقل ممکن رسیده است. مجموع این روند موجب شده که اکنون بیش از هر زمان دیگری از «مرگ برجام» سخن گفته شود.
به گزارش فرارو، در چنین فضایی از سردی حاکم شده بر مسیر احیای توافق، هفته گذشته، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در توئیتی، از اعلام آمادگی چندین باره ایران برای به نتیجه رساندن مذاکرات وین خبر داد. اما نکته قابل تامل این بود که حتی چند روز قبل از انتشار این خبر مهم از سوی اولیانوف که مجددا امیدها را برای احیای توافق احیای کرد، باز هم صدای مخالفان توافق و برجام بلند شده بود.
در این بین، سعید جلیلی، رئیس تیم مذاکره کننده هسته‌ای در دولت احمدی‌نژاد، به عنوان سرشناس‌ترین نماینده جریان ضد برجام در کشور، بیش از دیگران سازهای خود را در مخالفت با احیای توافق کوک کرد. او در جدیدترین اظهاراتش عنوان کرد: «مردم فهمیدند که مذاکرات نتیجه‌ای ندارد؛ برخی می‌گفتند اگر مذاکره کنیم به نتایج خوبی می‌رسیم، اما در دوران مسئولیت خودم هم بارها گفتم که نتیجه چندانی از این مذاکرات حاصل نمی‌شود.»
آنچه اتفاق افتاده این است که همزمان با مطرح شدن گرایش ایران برای به نتیجه رسیدن توافق، صدای مخالفان نیز بلندتر شده است. همین امر نیز انتقادات از دولت در ارتباط با ضرورت احیای برجام را افزایش داده است. با این تفاسیر، در راستای بررسی میزان انطباق دیدگاه‌ها و رویکرد طیف ضدبرجامی با واقعیات موجود اقتصادی و اجتماعی در ایران، فرارو با حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، استاد دانشگاه و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم گفتگو داشته است.
تنها راه حل اختلافات دیپلماسی است/ با واقعیت‌ها کنار بیاییم
هدفگذاری مخالفان دیپلماسی حشمت‌الله فلاحت‌پیشه به فرارو گفت: «در عالم سیاست مهمترین معیار برای ارزیابی ادعاهای افراد و جریان‌های سیاسی، رویداد‌ها هستند. زیرا به طورکلی سیاست عرصه‌ای است که می‌توان در آن بسیار ادعا کرد. نمونه این مسئله را هم در سخنرانی‌های سیاسی مشاهده می‌کنیم. متاسفانه در ایران بیشترین وعده و ادعا‌هایی که مطرح می‌شود در حوزه سیاست است و اتفاقا بیشترین وعده‌های انجام نشده هم در همین عرصه است که توسط سیاستمداران مطرح شده است.»
وی ادامه داد: «یکی از این وعده‌ها، مسئله برجام است و برای ارزیابی این مسئله هم بررسی رویداد‌های امروز کافی است. درست است که بزرگترین ضربه این توافق هسته‌ای از سوی ایالات متحده زده شد و عملاً روی کار آمدن دونالد ترامپ منجر به این شد که به طور کلی مسیر دیپلماسی تغییر کند. اما در همان زمان هم که برجام امضا شد، چالش‌های ضددیپلماسی بسیاری به راه افتاد. به طوری که این مسئله مطرح شد که آیا لزوما ایران نیازی به دیپلماسی هسته‌ای دارد؟ دقیقا همین دیدگاهی که بر مجلس و دولت فعلی حاکم است، در آن دوره دیپلماسی هسته‌ای را زیرسوال می‌بردند و مدعی بودند که برجام هیچ تاثیری در اقتصاد ندارد و آنچه در اقتصاد مشکل ساز شده، مسئله سوءمدیریت است.»
او افزود: «نکته جالب این است که حالا همین تفکر که مخالف دیپلماسی هسته‌ای بودند بر قوه مجریه و مقننه حاکم شده‌اند و بدترین و شدیدترین نوسانات اقتصادی تاریخ ایران طی همین یک سال اخیر در کشور ایجاد شده است. قیمت دلار که جهش‌های عجیب داشت و کسری بودجه بالا و افزایش نقدینگی و تورم شدید دقیقا در همین دوره‌ای رخ داد که آقایان مخالف برجام قدرت را در اختیار گرفتند. آنقدر شرایط صادرات در این دوره نامناسب است که دولت و مجلس به جای درآمد خارجی به سراغ داخلی‌ها آمدند و بالاترین نرخ مالیاتی در همین دوره ایجاد و از مردم گرفته شده است که بخش عمده آنها مالیات بر درآمد کارمندان و طبقات متوسط و مولد است. به طوری که یکی از مقامات دولتی اعلام کرد که یکی از معدود درآمد‌های دولت که کاملا محقق شده، همین درآمد‌های مالیاتی است.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل تاکید کرد: «این اتفاق‌ها نتیجه فروش ارزان نفت است. دولت الان دیگر چاره‌ای ندارد و برای اینکه بتواند نفت بفروشد باید ارزان ارائه کند و بر جبران این کمبود هم باید به سراغ مالیات‌ها بیاید. حالا شما این وضع موجود در کشور با وضعیت کشورهای همسایه که توجه جدی به دیپلماسی دارند، مقایسه کنید. حتی عراق هم کشوری است که از این فرصت‌ها استفاده کرده و بعضا جای ایران را در حوزه‌های مختلف گرفته است. این‌ها واقعیت‌هایی است که باید مخالفان دیپلماسی هسته‌ای به آن توجه داشته باشند و متوجه این مسئله باشند که ما هر روز در حال از دست دادن فرصت‌ها و موقعیت‌هایی هستیم که کشورهای دیگر به راحتی آن را برای خود مصادره می‌کنند.»
فلاحت پیشه افزود: «در مجموع به عقیده من سرنوشت محتوم حل اختلافات ایران با کشورهای مختلف در جهان امروز، صرفا دیپلماسی است. اگر هم کشوری به جنگ نظامی با ایران رو آورد وظیفه هر ایرانی است که تفنگ در دست بگیرد و با آن مقابله کند، اما این صرفا مختص همان زمان است. مادامی که جنگی رخ نداده است، لزومی ندارد تا این حد با دیپلماسی مخالفت شود. ما باید متوجه باشیم که جهان امروز، دنیای مذاکره است. سوال من از این آقایان که مخالف دیپلماسی هسته‌ای هستند، این است که آلترناتیو پیشنهادی آنها چیست؟ زیرا اگر پیشنهاد آنها همین رفتار و رویکرد اقتصادی فعلی ایران است که الان هم نتیجه آن را می‌بینیم و لمس می‌کنیم و همه می‌دانند چه بلایی سر کشور آورده است؛ لذا به نظر من بهتر است آقایان دست از ادعاهای توخالی و انتخاباتی بردارند و با واقعیت‌ها کنار بیایند.»
وی گفت: «باید در نظر داشت که وقتی درباره دیپلماسی صحبت می‌کنیم، اصلا به معنی شکست نیست؛ زیرا ایران کشوری است که در مهمترین حوزه آسیب‌پذیری کشورهای دیگر که عرصه نظامی است، بیشترین سرمایه‌گذاری و دستاورد را داشته. به نظر من وقتی حالا در حوزه دفاعی به یک نقطه خوداکتفایی رسیده است، نه تنها دیپلماسی برای ما آسیب‌زا نیست و بلکه اتفاقا فرصت ساز است. اما جالب این است که وقتی صحبت از مذاکره می‌شود، همین آقایان ایران را با لیبی و عراق سال ۲۰۰۰ مقایسه می‌کنند. این در حالی است که این دو کشور سطح آسیب‌پذیری بالایی داشتند.»
او تصریح کرد: «واقعیت این است که شرایط برزخی ایران صرفا به نفع باقی کشورها مثل چین و روسیه و... است. آنها هم هرکدام به نحوی از این وضعیت ایران سود می‌برند. به عنوان نمونه این شرایط ایران برای چین خوشایند است، زیرا می‌توانند با تخفیف‌های بالا از ایران نفت خریداری کنند و تازه پول آن را هم به شکل‌های مختلف پرداخت کند؛ لذا دوست دارند که ایران مادام در چنین وضعیتی به حیات خود ادامه دهد تا منافع آنها تامین شود. این صرفا خواسته چند کشور معدود هم نیست و حتی خیلی از کشورهای همسایه هم از شرایط فعلی ایران استقبال می‌کنند.»
این نماینده ادوار مجلس ادامه داد: «نکته عجیب این است که همین آقایان مخالف مذاکره، کسانی بودند که در انتخابات ریاست جمهوری حضور داشتند و با ائتلاف خود را کنار کشیدند. حالا که دولت ائتلافی به روی کار آمده از همان ایده‌ها و برنامه‌های خودشان استفاده کنند و حداقل چندماه آرامش را به کشور بیاورند. این آقایان که در تبلیغات انتخاباتی خود مدعی بودند هر کدام جداگانه برنامه برای نجات ایران دارند. چه شد؟ خب الان که دولت ائتلافی خودشان روی کار آمده از این برنامه‌ها استفاده کنند. چرا با دیدگاه‌های و مدیریت آنها صرفا تورم و مشکلات اقتصادی نصیب مردم شده است؟»
فلاحت پیشه در ادامه گفت: «این اتفاق به این دلیل رخ داده است که در عرصه سیاست ادعا زیاد است، اما عالم سیاست عرصه عمل‌گرایی است. یعنی این اعداد و ارقام و احکام است که تکلیف عملکرد را مشخص می‌کند. یعنی همان مسئله‌ای که الان نشان می‌دهد، شرایط کشور تا چه اندازه خطرناک و نگران کننده است. اجازه دهید برای شفاف شدن عمق این ماجرا یک مثال بیاورم. از نظر من عملکرد دولت قبل در برخی عرصه‌ها ضعیف بود که باید دولتمردان آن دوره دعا می‌کردند، زودتر آن دوره تمام شود و به تاریخ بپیوندند. اما عملکرد این دولت به مراتب ضعیف‌تر است. به حدی دولت سیزدهم ضعیف است که الان دولتمردان گذشته می‌توانند از اقدامات و سیاست‌های خود دفاع کنند.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پایان عنوان کرد: «به طور کلی کسانی که در عرصه سیاست صرفا سخنرانی‌های کلی که مشخصا نوعی تشریح مدینه فاضله است را انجام می‌دهند و اصرار دارند نتایج عملی را به آینده نامعلوم محول کنند، هیچ ایده‌ای برای امروز و روزمرگی مردم ندارند. این در حالی است که مشکل اساسی در ایران همین مسئله روزمرگی و مشکلات روز است. یعنی دقیقا مشکلاتی که راه حل‌های عملی «به‌روز» می‌خواهد نه یک مشت ادعاهای توخالی برای آینده نامعلوم و دور.»
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: دیپلماسی هسته ای دولت ائتلافی روی کار آمده استفاده کنند احیای توافق فلاحت پیشه برنامه ها کشور ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۹۵۰۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
در سفر رافائل گروسی به تهران موارد اختلافی ایران و آژانس حل خواهد شد؟
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از تسنیم، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اوایل هفته جاری به منظور رایزنی و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران و همچنین شرکت در نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم وفنون هسته‌ای ایران که در شهر اصفهان برگزار می‌شود، به ایران سفر خواهد کرد.
این سفر با توجه به تحولات و شرایط منطقه و همچنین با توجه به روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و موارد ادعایی آژانس علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران دارای اهمیت خاصی است و می‌تواند در صورت رویکرد فنی و عدم توجه به مسائل سیاسی به اصلاح روند غیرسازنده آژانس در برابر ایران منجر شده و همکاری‌های فی‌مابین را افزایش دهد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در طی سال‌های گذشته بدون توجه به همکاری‌های گسترده ایران با آژانس و اعطای دسترسی به این نهاد برای بازرسی، ادعاهای سیاسی خود علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران را در گزارش‌های فصلی به شورای حکام و همچنین در مصاحبه‌های صورت گرفته با رسانه‌ها مطرح کرده است.
در آخرین گزارش فصلی گروسی به شورای حکام در اسفند ماه سال گذشته نیز رویکرد سیاسی مدیرکل مشهود است که از رویکرد ایران در کاهش همکاری با این آژانس انتقاد کرده و در خصوص مسائلی از جمله پادمان و اصطلاح دو مکان باقی مانده، توقف اجرای کد اصلاحی ۳.۱ و همچنین بازرسی‌ها ادعاهای قبلی را تکرار کرده است.
موضوع مربوط به اصطلاح «دو مکان» و اسناد غیرمعتبرسال ۱۳۹۸ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس یک سری اسناد مجهول الهویه و غیر معتبر که توسط رژیم صهیونیستی منتشر شده بود، ادعایی را علیه ۴ مکان مطرح کرد و ادعا کرد ایران در ۴ منطقه ورامین، تورقوزآباد، آباده (مریوان) و آزمایشگاه جابر بن حیان غنی سازی یا اعمال خارج از پادمان انجام شده است.
طی مذاکرات و رایزنی‌ها موضوع آزمایشگاه جابر بن حیان در نتیجه همکاری ایران مطابق با بند ۷.۶ گزارش آژانس بسته شده است و همچنین پس از سفر گروسی در اسفند ماه ۱۴۰۱ به تهران و مذاکرات انجام شده پرونده مربوط به آباده نیز بسته شد. در گزارش مدیرکل به شورای حکام در خرداد سال ۱۴۰۲ آمده است که بازرسان تحقیقات خود را در مورد آثار اورانیوم در مریوان، در نزدیکی شهر آباده، در حدود ۵۲۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران بسته‌اند.
در آخرین گزارش آژانس به شورای حکام در اسفندماه ۱۴۰۲ دو مکان ادعایی باقیمانده آژانس همچنان وجود دارد و گروسی در این گزارش مدعی شد که «ایران توضیحات فنی معتبری برای وجود ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در ورامین و تورقوزآباد به آژانس ارائه نکرده و آژانس را از مکان یا مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده مطلع نکرده است».
آژانس تاکنون اسناد معتبری در این خصوص ارائه نکرده و صرفا بر اساس اطلاعات ادعایی و مجهول‌الهویه رژیم صهیونیستی در این خصوص، ازریابی‌های خود را انجام داده است. ایران نیز در پاسخ به این ادعا به صراحت بیان کرده که هیچ مکانی که باید تحت موافقتنامه پادمان جامع (CSA) اعلام شود، وجود ندارد؛ از جمله از طریق یادداشت‌های توضیحی INFCIRC/۱۱۵۹ مورخ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳، INFCIRC/۱۱۳۱ مورخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۳، INFCIRC/۹۹۶ مورخ ۷ ژوئن ۲۰۲۲ و INFCIRC/۹۶۷ مورخ ۳ دسامبر ۲۰۲۱ که توسط ایران ارسال شده است.
در یادداشت توضیحی ایران در اسفند ماه سال گذشته نیز تاکید شده که در خصوص "ورامین"، هیچ مکان اعلام نشده‌ای (که اعلام آن) طبق موافقتنامه پادمان جامع (CSA) الزامی باشد، وجود نداشته است.
ایران در این یادداشت نوشت: «ادعای وجود "کارخانه در مقیاس آزمایشی اعلام نشده که بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ مورد استفاده قرار می‌گرفته است" فاقد اطلاعات موثق و اسناد معتبر تأیید شده، بلکه مبتنی بر اسناد جعلی و غلط ارائه شده توسط یک نهاد معلوم‌الحال است. ارجاع آژانس صرفاً به تصاویر ماهواره‌ای بی‌کیفیت برای ارزیابی اینکه «... کانتینرهای خارج شده از ورامین در نهایت به تورقوزآباد منتقل شدند...» کافی و صحیح نیست، زیرا هزاران کانتینر مشابه در سراسر کشور در حال حرکت هستند. ادعای جابجایی یک کانتینر از مکانی به مکان دیگر، نمی‌تواند تنها با تصاویر ماهواره‌ای کم کیفیت طرح و پیگیری شود.»
ایران همچنین در خصوص تورقوزآباد نیز با بیان اینکه هیچ سند معتبری تاکنون ارائه نشده است، در یادداشت توضیحی خود تصریح کرد: «ارزیابی آژانس براساس اطلاعات و شواهد معتبر نیست. تورقوز آباد در واقع یک مکان صنعتی است که شامل انواع انبارها و اماکن نگهداری مواد شوینده، مواد شیمیایی، مواد غذایی، پارچه و منسوجات، لاستیک و قطعات خودرو، لوله و اتصالات و برخی ضایعات صنعتی است. این مکان در چنین منطقه‌ای مناسب برای انبار مواد هسته‌ای نیست. در مورد فرض نادرست آژانس مبنی بر بیرون بردن کانتینرها به شکل دست نخورده از این مکان نیز اطلاعاتی که اثبات می‌کند فرض آژانس صحیح نیست قبلاً به آژانس ارائه شده است.»
ایران توضیحات فنی خود در خصوص این ادعاها را در گزارشاتی مختلف به آژانس ارائه کرده اما رویه سیاسی در این نهاد بین‌المللی و تحت تاثیر قرار گرفتن توسط رژیم صهیونیستی تاکنون باعث شده که با وجود اینکه هیچ سند معتبر مبنی بر تخلف ایران در طی این سال‌ها وجود ندارد، این موارد ادعایی توسط آژانس بسته نشود.
ایران به طور داوطلبانه به آژانس اجازه دسترسی اعطا کرده و اطلاعات و توضیحاتی در مورد این مکان‌ها به آژانس ارائه کرد. این در حالی بود که آژانس اسناد معتبری را در رابطه با ادعای خود درباره «مواد هسته‌ای اعلام‌نشده و فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای» به ایران ارائه نکرد و ایران هرگز موظف نبوده است که اسناد غیرمعتبر و ساختگی را به‌عنوان اطلاعات مرتبط با پادمان در نظر بگیرد و به درخواست‌های آژانس پاسخ دهد. با این حال، متأسفانه آژانس تمامی اسناد ساختگی و اطلاعات جعلی ارائه شده توسط رژیم اسرائیل را معتبر می‌داند. این امر باعث شده است که آژانس بر این اساس ارزیابی اشتباه و نتیجه‌گیری غیرقابل اعتمادی داشته باشند.
کد اصلاحی ۳.۱ و توقف اجرای آن توسط ایرانبه دنبال خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و ناتوانی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان در اجرای تعهدات خود، ایران بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، تمام اقدامات شفاف‌ساز داوطلبانه فراتر از موافقتنامه پادمان جامع خود از جمله اجرای کد اصلاحی ۳.۱ (همان‌طوری که در بند ۶۵ پیوست برجام مشخص شده است) را متوقف کرد.
پس از این عمل ایران، آژانس نیز با انتقاد از توقف موقتی اجرای کد ۳.۱ توسط ایران، آن را عدم اجرای موافقتنامه پادمان تلقی کرد. گروسی نیز در گزارشات و مصاحبه‌های خود سعی کرد ایران را ناقض توافقات بداند. وی در در نشست افتتاحیه شورای حکام آژانس در خصوص برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد: «ایران همچنین نیاز به اجرای کد اصلاحی ۳.۱ دارد که یک تعهد قانونی برای ایران است. این مسائل پادمانی باقیمانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع است و باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح آمیز است.»
مسئله‌ای که آژانس فراموش کرده این است که تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات خود تحت برجام کاملاً مطابق با حقوق ذاتی آن طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و در پاسخ به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام بود و این واقعیت آشکار نمی‌تواند مبنایی برای آژانس و دیگر کشورهای غربی برای خواسته‌های فراتر از ان‌پی‌تی و همچنین خودداری از انجام تعهدات خود باشد.
کد ۳.۱ جزء لاینفک ترتیبات فرعی موافقتنامه‌های پادمان جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با کشورهای غیر هسته‌ای طرف معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است. این آیین نامه از دولت‌ها می‌خواهد که در مورد تاسیسات جدید به طور معمول حداکثر ۱۸۰ روز قبل از بارگذاری مواد هسته‌ای به آژانس گزارشاتی ارائه شود.
مدیرکل آژانس در این خصوص مدعی است که مبنای قانونی پذیرش کد اصلاحی ۳.۱ از سوی ایران، ماده ۳۹ موافقتنامه پادمان است و قانونی بودن یا غیرقانونی بودن تصمیم ایران مبنی بر توقف اجرای این آیین‌نامه باید بر اساس مفاد این ماده ارزیابی شود.
اما ماده ۳۹ در مورد تعلیق اجرای آیین نامه ساکت است و به طور خاص به توقف اجرای قانون اشاره نکرده است. بنابراین، برای ارزیابی اینکه آیا توقف اجرای کد اصلاحی ۳.۱ توسط ایران نقض تعهدات بین‌المللی این کشور است، بررسی اسناد حقوقی مربوط به غیر از موافقتنامه پادمان ضروری است.
نکته مهم دیگر این است که این بند ۶۵ برجام بود که ایران را ملزم به اجرای مجدد کد اصلاحی پس از سال ۲۰۱۵ کرد. برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در واقع شرایطی را فراهم می‌کند که تحت آن ایران می‌تواند تعهدات خود از جمله تعهد به اجرای کد اصلاحی ۳.۱ را به حالت تعلیق درآورد. به طور خاص، بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام شرایطی را که اجازه چنین تعلیقی را می‌دهد، بیان می‌کند. ایران، متعاقب اعمال مجدد تحریم‌ها توسط ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ و عدم پایبندی امضاکنندگان اروپایی به تعهدات خود در برجام، به تدریج تعهدات برجامی خود را کاهش داد و در فوریه ۲۰۲۱، اجرای کد اصلاحی ۳.۱ را متوقف کرد.
در نتیجه، توقف اجرای کد اصلاحی توسط ایران با تعهدات برجام همسو بوده و نقض آن محسوب نمی‌شود. برجام، به عنوان یک توافق عمومی و جزء لاینفک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۲۳۱)، بر اساس ماده ۱۰۳ منشور سازمان ملل متحد، بر سایر معاهدات از جمله موافقتنامه‌های پادمان اولویت دارد. همانطور که در بالا ذکر شد، برجام، تحت شرایط خاصی، کاهش و تعلیق تعهدات برجامی ایران از جمله تعهد این کشور به اجرای کد اصلاح شده را مجاز دانسته و مدیرکل آژانس نمی‌تواند در ارزیابی قانونی یا غیرقانونی بودن تعلیق این موضوع را نادیده بگیرد.
این کشور ایران نبود که توقف اجرای این کد را آغاز کرد. در عوض، این اقدامات خصمانه برخی از دولت‌ها بود که ایران را مجبور به توقف اجرای این قانون در سال ۲۰۰۷ و بار دیگر در سال ۲۰۲۱ کرد. تعلیق اجرای کد اصلاحی پیامد مستقیم شکست برخی کشورها در پایبندی به تعهدات خود در برجام است. اگر این کشورها نقض‌های خود را اصلاح کنند و مسئولیت‌های خود را از سر بگیرند، ایران آماده است تا پاسخ متقابل را بدهد.
مسئله بازرسان آژانس۲۵ شهریور ماه ۱۴۰۲ بود که خبری توسط آژانس مبنی بر اینکه برخی از بازرسان این نهاد توسط ایران لغو انتصاب شده‌اند، منتشر شد. ایران ۸ بازرس فرانسوی و آلمانی آژانس را براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان بین ایران و آژانس ( INFCIRC ۲۱۴) و در پی سوءاستفاده‌های سیاسی سه کشور اروپایی در جلسه شورای حکام لغو انتصاب کرد.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه پس از این لغو انتصاب اعلام کرد: متأسفانه سه کشور اروپایی و آمریکا به رغم تعامل مثبت، سازنده و مستمر جمهوری اسلامی با آژانس، با زیاده‌خواهی و با هدف تخریب فضای همکاری ایران و آژانس، از فضای شورای حکام برای مقاصد سیاسی خود سوءاستفاده کردند. ایران پیشتر نسبت به عواقب این گونه سوءاستفاده‌های سیاسی از جمله تلاش برای سیاسی کردن فضای آژانس هشدار لازم را داده بود.
بعد از این عمل متقابل ایران، آژانس واکنش نشان داد و گروسی نیز در گزارشات و مصاحبه‌های خود با انتقاد از این لغو انتصاب مدعی شد که عمل ایران اجرای عادی فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس در ایران را متاثر می‌کند. وی در بیانیه ۱۶ سپتامبر خود در این باره نوشت: «تجربه نشان می‌دهد که حذف/ اخراج/طرد بازرسان آژانس بر دستور کار( وظیفه) اساسی آژانس در راستی آزمایی تأثیر می‌گذارد و روشی برای کار همکارانه نیست.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی , سازمان انرژی اتمی ایران , برجام , مذاکرات هسته ای , محمد اسلامی , مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ,
در بحث لغو انتصاب بازرسان آژانس گروسی باید به جای فرافکنی به اصل موضوع بپردازد. وی مدعی است که ایران بر اساس ملیت بازرسان آنان را اخراج کرده و نباید انتصاب آنان را لغو می‌کرد. این در حالی است که طبق قانون ایران حق دارد نه تنها قبل از انتصاب بازرسان بلکه حتی بعد از آن نیز انتصاب آنان را لغو نماید.
براساس توافق نامه جامع پادمانی کشورهای عضو حق دارند از پذیرش یک یا گروهی از بازرس‌ها که آنها را فاقد صلاحیت تشخیص دادند، اجتناب کنند یا ماموریت شان را کان لم یکن فرض و یا نیمه تمام بگذارند و اعمال این حق هیچ نیازی به حصول یا وجود شرایط خاصی ندارد و کشور کاملا مختار است.
براساس بند یک ماده ۹ توافقنامه جامع پادمانی، آژانس باید رضایت ایران را برای بازرسان پیشنهادی خود دریافت نماید. همچنین براساس بند دو همان ماده چنانچه ایران چه در زمان پیشنهاد بازرس یا هر زمان دیگری پس از انتخاب یک بازرس با آن مخالف باشد، آژانس باید بازرس یا بازرسین دیگری را به دولت ایران پیشنهاد نماید. براساس بند سه ماده مزبور چنانچه در اثر خودداری مکرر دولت ایران از قبول بازرسین پیشنهادی آژانس، اجرای بازرسی بر طبق موافقتنامه دچار وقفه گردد، این مخالفت باید از طرف مدیرکل آژانس به شورای حکام ارجاع داده شود. با توجه به متن صریح موافقتنامه جامع پادمانی ایران می‌تواند بدون هرگونه توضیحی و در هر زمانی که بازرس یا بازرسینی را فاقد صلاحیت تشخیص داد از پذیرش آنها اجتناب کند و آژانس باید بازرس یا بازرسین دیگری را جایگزین نماید.
براساس گزارش‌های منتشر شده بخش پادمان، آژانس برای انجام وظائف پادمانی در چارچوب‌های مختلف پادمانی از خدمات حدود ۴۰۰ بازرس از ۸۰ ملیت مختلف از کشورهای عضو بهره می‌برد. از این تعداد حدود ۱۲۰ بازرس برای انجام بازرسی و راستی آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای درچارچوب تعهدات پادمانی ذیل توافقنامه جامع پادمانی کشور جمهوری اسلامی ایران منصوب شده‌اند. یعنی چیزی حدود یک سوم کل تعداد بازرس‌های آژانس. پس از لغو انتصاب ۸ بازرس نیز ایران ۱۴ بازرس جدید آژانس را پذیرفت و آژانس هیچ اشاره‌ای به این انتصاب‌های جدید نکرد و این رویکرد آژانس حرفه‌ای نیست!
در بیانیه گروسی در این خصوص همچنین لغو انتصاب بازرسان را مسبوق به سابقه دانسته اما اگر موضوع مسبوق به سابقه است و قبلا نیز چنین شرایطی رخ داده بود چرا آژانس با توجه به سوابق قبلی پیش بینی لازم را برای جلوگیری از وقوع مجدد چنین رویدادی در پیش نگرفته بود؟ با توجه به گزارش‌های موجود در سال ۲۰۰۷ نیز ایران از پذیرش ۳۸ بازرس احتراز کرد ولی دو طرف در ادامه به توافق رسیدند و آژانس نیز در انجام وظایف‌اش با مشکلی مواجه نشد. بنابراین رویکرد و وقایع اخیر را می‌توان ناشی از ناتوانی فنی آژانس ( در تامین نیروی انسانی متبحر کافی) و هم ناشی از ضعف در انجام مذاکرات و تعامل با کشور عضو دانست.
مدیرکل بدون توجه به حقوق ذاتی کشور عضو و طی سال‌ها بی‌توجهی به وظایفی که بر عهده آژانس برای انجام موثر اقدامات پادمانی و بهره گیری از تجربیات قبلی در تعاملات با کشور و نیز استفاده موثر از کلیه منابع از جمله نیروی انسانی متخصص آن شده است، موضوعی را که جزء حقوق کشور عضو است را مبنایی برای فرار از پاسخگویی مناسب به اعضا قرار داد.
آژانس به جای مذاکره با کشور عضو و معرفی بازرس‌های جدید مکررا از ایران -برخلاف مفاد ماده ۹ -درخواست می‌کند که در تصمیم‌اش تجدیدنظر کند و با طرح موضوع در مجامع مختلف در صدد استفاده از موضوع به عنوان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی بر کشور است.
در واقع آژانس به جای حل فنی موضوع به دنبال بهره گیری از شرایط سیاسی دنیا و حل آن از طریق سیاسی است که خارج از صلاحیت فنی آن است. این نحوه عملکرد آژانس که برخلاف متن توافقنامه جامع و سازوکارهای به رسمیت شناخته شده در آن است.
فرجام سخناکنون با سفر گروسی به ایران و رایزنی با مقامات جمهوری اسلامی این فرصت فراهم است که همکاری‌های ایران و آژانس افزایش یابد. این رویکرد آژانس که خواسته یا ناخواسته در سمت و سوی منافع مقطعی گروهی از کشورهای غربی است می‌تواند منجر به کاهش اعتبار فنی آژانس شود. سفر پیش رو بستر مناسبی برای گسترش تعاملات ایران و آژانس است و این اتفاق جز با مذاکرات فنی و همچنین عدم سیاسی کاری محقق خواهد شد.
اکنون امیدواری برای همکاری‌های بیشتر ایران و آژانس و حل و فصل ابهامات وجود دارد. دولت جمهوری اسلامی ایران بارها حسن نیت خود را نشان داده و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز باید در مقابل همکاری‌های ایران، رویکرد متقابل و سازنده داشته باشد.
نکته قبل توجه این است که باید راز موفقیت ایران را در پیگیری همزمان افزایش قدرت هسته‌ای کشورمان در کنار توجه به تعاملات و مذاکرات فنی با آژانس دانست. پیشرفت‌های فنّی ایران در حوزه‌های مختلف هسته‌ای به ویژه غنی‌سازی نشان می‌دهد که علیرغم فشارهای مختلف تحریمی و حتی خرابکاری، این حرکت پرشتاب متوقف یا کند نشده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی , سازمان انرژی اتمی ایران , برجام , مذاکرات هسته ای , محمد اسلامی , مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ,
یکی از فرصت‌های مناسب در این سفر شرکت گروسی در اجلاس کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ایران است. کنفرانسی که کاملا جنبه علمی و تحقیقاتی دارد و می‌تواند تصویر مناسبی از علم هسته‌ای و همچنین فعالیت صلح آمیز ایران به جهان مخابره کند.
طبق گفته محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی حدود ۴۷۷ مقاله تاکنون برای این کنفرانس ارائه شده است.
نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ایران روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت آغاز می‌شود و قرار است در افتتاحیه آن محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی سخنرانی کند.
کد خبر 849042 برچسب‌ها رافائل گروسی هسته‌ای - آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر ویژه
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود